Ôfskie fan 15 heech

En toen was -ie dood.

Het zal een paar dagen erna geweest zijn. Ik was bij broer op bezoek en stond weer eens vroeg in de ochtend op zijn balkon van het uitzicht te genieten. 

Wat me triggerde weet ik niet, wél weet ik dat er iets niet klopte aan dat uitzicht. Er was iets off, anders dan anders. En toen drong het besef tot me door; het keukenkastdeurtje. Het was dicht!

Als je het hier een beetje gevolgd hebt, de laatste jaren, weet je dat ik een merkwaardige fascinatie heb ontwikkeld voor dat ene specifieke deurtje.

Het stond namelijk ALTIJD open, en dat al minstens dertig jaar lang.

Tot vandaag, dus.

Alsof dat al niet wonderlijk genoeg was, viel me nóg iets op; er was vólk. Er liep iemand het huis binnen en weer naar buiten, en de voordeur stond wagenwijd open.

Ik heb écht al die jaren nog nooit iemand in het huisje gezien. Eén keer zag ik Sjoerd naar z'n voordeur lopen maar da's 'n matige score gezien de tijdspanne van minstens drie decennia. Verder niemand. Enfin.

Aan de haardracht te zien was het een mevrouw en stond ze zo nu en dan een sigaretje te roken, net als ik, maar dan op de galerij. Kennelijk handschoenen aan, in een coltrui gestoken, leunend op de balustrade.

En toen pas drong het tot me door; men is Sjoerd's atelier aan het ruimen.

Het stemde mij melancholisch.

Hoewel Sjoerd een aparte was had ik toch ergens respect voor 'm. Vooral sinds het bekijken van die documentaire op Omrop Fryslân.

Dat zijn wonderlijke persoonlijkheid ook gelijk mijn fascinatie verklaart voor dat irritante keukendeurtje zal ongetwijfeld voer voor psychologen zijn.

Anyway. Terwijl ik daar aan het mijmeren was, bedacht ik me ineens dat die armetierige flat z'n laatste dagen in ging in de functie van een atelier.. Sjoerd's atelier.

Het was toen dat ik me bedacht dat het ook de laatste keer zou kunnen zijn dat ik de mogelijkheid had de oorsprong van de kunst van een kunstenaar te zien, hét Heiligdom Der Heiligdommen, zijn 'Magisch Laboratorium'^*, en niet te vergeten; het beruchte keukendeurtje.

In de lift naar beneden sloeg de angst me wel even om het hart. Wat moet de familie denken als ik daar aan de deur sta? Is het wel familie of heeft men het uitruimen uitbesteed? Is het überhaupt niet comme il faut om binnen te mogen kijken? Wellicht beticht men mij van ordinaire lijkenpikkerij!

Ik liet me niet kennen en verma(a)nde mijzelf: bel aan. Nee heb je, ja kun je krijgen.

^*zijn eigen woorden (of eigenlijk die van Theun de Vries)

En Zo Geschiedde.

Even later stond ik onder aan de buurflat. Terwijl ik nog aan het dubben was ('Zal ik wel? Zal ik niet?'), openden de schuifdeuren zich en kwam er een enorme tafel met twee mannen naar buiten. (..)

Gezien de verfspetters ongetwijfeld één waarop vele van Sjoerd's kunstwerkjes het licht hebben gezien, bedacht ik erbij.

Profiterend van de open deur liep ik de lift in en liet me naar de hoogste verdieping brengen.

Het uitzicht op broer's flat, zoals Sjoerd dat ongetwijfeld jàren gezien moet hebben.

Oh.. Dàg, broer! 😀

Eenmaal boven sloeg ik links de galerij op, bewonderde even de andere kant van mijn reguliere uitzicht (lees: broer's flat) want dat zie je ook niet elke dag, en moest vervolgens helaas constateren dat Sjoerd's voordeur inmiddels gesloten was.

Kak.

Aarzelend besloot ik aan te bellen. Het duurde niet lang of de deur ging open; een alleraardigste mevrouw deed open, vermoedelijk dezelfde als die ik kort daarvoor vanaf de overkant had zien scharrelen, en stotterend deed ik mijn verhaal.

Of ik even binnen mocht kijken. Dat ik in feite al minstens dertig jaar overbuurman ben (niet helemaal waar, feitelijk is broer dat, maar het doel heiligt de middelen). Dat ik Sjoerd nog van vroeger kende. Dat ik nog niet zo heel lang geleden een selfie met 'm mocht maken.

Hoewel ik van het ergste uit ging ('Wie bent U? Nee, waarom? We zitten in een rouwproces. Het komt nu niet uit. Wat een raar verzoek. Ga weg of ik bel de politie!') verbaasde de blondine mij, die in vergelijk met de korte Sjoerd, bijzonder lang van gestalte was.

'Geen probleem, hoor. Sjoerd was eigenlijk een beetje van iedereen. Dus zijn atelier ook.' 

En enigszins overdonderd mocht ik binnen treden.

Eenmaal binnen ontwaarde ik nóg een mevrouw. Zij stelde zich voor als de weduwe van Sjoerd en aldus ook de moeder van degene die mij binnen liet.

Er hing een merkwaardige sfeer. Alsof ik daar niet hoorde, inbrak in datgene wat voor de familie wellicht een sereen moment had moeten zijn; het ruimen van Sjoerd's atelier. Het atelier van hààr man en van hààr vader.

En ik stelde me zo voor hoe dat geweest was als destijds een wildvreemde voor zijn deur had gestaan, vragend of hij of zij naar binnen mocht om foto's te maken. Food for thought.

Gek genoeg keek ook Sjoerd's weduwe niet raar op, ogenschijnlijk gewend aan de publieke aandacht voor haar wijlen man, de kunstschilder.

Ik condoleerde de beide dames, zoals het hoort, en stelde mijn vraag nogmaals: 'Heeft U bezwaar als ik een paar foto's maak? Ik woon hier al jaren tegenover, ken Sjoerd nog van lang geleden, en ben altijd diep geïntrigeerd geweest door zijn persoonlijkheid , en een groot bewonderaar van zijn werk.'

Pfoei. Dat was eruit.

'Geen probleem!', zeiden de dames in koor, 'Zolang wij maar niet herkenbaar in beeld komen.' 

'Deal!,' zei ik, en trok mijn telefoon annex camera uit de binnenzak.

En terwijl moeder en dochter verder gingen met kasten ruimen liep ik nederig door de ruimte. En schoot foto na foto, kreeg indruk na indruk.

Terwijl ik zo achteloos mogelijk trachtte zoveel mogelijk vast te leggen, schoten mij de beelden van voornoemde documentaire binnen: Sjoerd in z'n kenmerkende stoeltje bij het raam, Sjoerd in de keuken, Sjoerd aan de grote tafel. 

Ach, laat de beelden maar voor zich spreken.

Het liefst had ik élk detail -een prentje, een schilderij, een koffiekopje, een potlood, een krijtje- sfeervol en minutieus vastgelegd, want hoe vaak is men nou in de gelegenheid datgene vast te leggen wat bij leven al eeuwigheidswaarde heeft, laat staan bij de onvermijdelijke dood? 

Niet gedaan, de integriteit won het van het van mijn ego, en met gepaste woorden nam ik afscheid van de dames de Vries.

Nah, ja.

Al was hij klein van stuk, misschien zelfs een beetje moeilijk in de omgang, hij was een wél grootheid in z'n werken. Kon mopperen als de beste, hoewel dat 'gewoon' zijn manier van communiceren geweest had kunnen zijn, maar wist schoonheid wél op waarde te schatten. Talentvolle Sjoerd, net als Jan Mankes, toch wel dé Wassily Kadinsky van Friesland. Althans, voor mij.

Ach, ik kan er een lyrisch verhaal van maken maar dat zal ik niet doen, zo goed kende ik Sjoerd ook weer niet. Nee, Sjoerd is voor mij vooral het mannetje van het keukendeurtje. Dat deurtje wat altijd open stond…

"Dat is mijn gordijn," zei Sjoerd, stapte op z'n kenmerkende vouwfietsje en trapte moeizaam de schemer in, richting het station.